Αριστερά, το φωτογραφικό ντοκουμέντο που τάραξε τη φθινοπωρινή μελαγχολία της πόλης και, δεξιά, η Θεσσαλονίκη όπως είναι σήμερα.
Καμιά άλλη φωτογραφία για τη Θεσσαλονίκη δεν έχει προκαλέσει τόση συζήτηση όση αυτή που είδε πρόσφατα το φως της δημοσιότητας και απεικονίζει την πόλη όπως ήταν πριν από την κατεδάφιση του τείχους της στη σημερινή παλιά παραλία.
Το Διαδίκτυο «πήρε φωτιά» με χιλιάδες likes και εκατοντάδες κοινοποιήσεις, ενώ οι αμφισβητήσεις γύρω από την ταυτοποίησή της μεταφέρονται σε ειδική ημερίδα που θα γίνει στις 29 Νοεμβρίου στο αμφιθέατρο της βιβλιοθήκης του Αριστοτελείου. Εκεί αναμένεται να εκθέσουν τα επιχειρήματα και τις ενστάσεις τους συλλέκτες, φωτογράφοι, ιστορικοί, γύρω από το εάν είναι πράγματι φωτογραφία της Θεσσαλονίκης ή κάποιας άλλης πόλης που να… έμοιαζε τόσο πολύ με την οθωμανική «συμβασιλεύουσα».
Και άλλες, ίσως πιο εντυπωσιακές, φωτογραφίες από ιστορικές στιγμές της Θεσσαλονίκης, όπως για παράδειγμα από την απελευθέρωσή της από τους Οθωμανούς ή και τους Γερμανούς, τον δημόσιο εξευτελισμό των Εβραίων από τους ναζί στην πλατεία Ελευθερίας κ.ά. είχαν προκαλέσει αίσθηση, όμως σε τούτη την περίπτωση το ενδιαφέρον υπήρξε πρωτοφανές.
Προς τι λοιπόν μια τέτοια αναστάτωση, φαινόμενο σπάνιο για ελληνική κοινωνία, όταν μάλιστα δεν αφορά ένα θέμα που «ακουμπάει» στην καθημερινότητά της; «Βλέπουμε τη Θεσσαλονίκη όπως δεν την είχαμε ξαναδεί», λέει στην «Κ» ο ερευνητής της ιστορίας της πόλης και ιδιοκτήτης της ιστοσελίδας thessmemory.com, δημοσιογράφος Χρίστος Ζαφείρης. «Δεν είχαμε άλλη τόσο ζωντανή φωτογραφία που να τονίζει τη μορφή του τείχους με τους πύργους του. Ολες οι άλλες πριν από την κατεδάφιση του τείχους ήταν πανοραμικές, αλλά δεν έδειχναν με ευκρίνεια τις λεπτομέρειες του τείχους».
Το φωτογραφικό ντοκουμέντο που τάραξε τη φθινοπωρινή μελαγχολία της πόλης έκανε την εμφάνισή του στην ιστοσελίδα «Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης», μέλη της οποίας την εντόπισαν στα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας και την ανάρτησαν με τη σημείωση ότι «πρόκειται για ιστορική λήψη, καθώς είναι το πρώτο φωτογραφικό ντοκουμέντο που εμφανίζει την πόλη όπως ήταν πριν από την κατεδάφιση (1869-70) του παραθαλάσσιου τείχους».
Ενας από τους ανθρώπους που εξέφρασαν αμφιβολίες για το αν η φωτογραφία απεικονίζει την πόλη της Θεσσαλονίκης ήταν και ο κ. Ευάγγελος Χεκίμογλου, ένας από τους πιο γνωστούς ερευνητές της κοινωνικής και γεωγραφικής ιστορίας της πόλης. Καθώς η κουβέντα στο Διαδίκτυο «άναψε», ήρθαν και οι αμφιβολίες για το εάν όντως πρόκειται για την παραλία της Θεσσαλονίκης. «Εξέτασα στην ιστοσελίδα των Κρατικών Αρχείων της Ουγγαρίας τη φωτογραφία που δημοσίευσε χθες η ομάδα “Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης” και εκφράζω τις αμφιβολίες μου ότι πρόκειται για τη Θεσσαλονίκη, χωρίς να μπορώ να το αποκλείσω αυτή τη στιγμή», έγραψε στο Facebook ο κ. Χεκίμογλου. Ωστόσο, οι «Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης» επιμένουν. «Εντοπίσαμε με προσεκτική έρευνα, πέρα από τα γενικά στοιχεία (π.χ. το Μπεχτσινάρ), έναν ικανοποιητικό αριθμό σημείων που μας επιτρέπουν να είμαστε βέβαιοι ότι είναι η Θεσσαλονίκη, ιδωμένη από το ύψος του Λευκού Πύργου, αν και το πλάνο αρχίζει πιο δυτικά, κάπου στο ενδιάμεσο, προς τη σημερινή Μητρόπολη», έγραψε ο κ. Αθανάσιος Νικόπουλος.
«Ποδοσφαιρικού τύπου»
Η «Κ» απευθύνθηκε στον κ. Χεκίμογλου για να σχολιάσει την όλη συζήτηση για τη φωτογραφία. «Η όλη συζήτηση κινδυνεύει να εκτραπεί σε ποδοσφαιρικού τύπου αντιπαλότητα», είπε ο κ. Χεκίμογλου και παρέπεμψε στην ημερίδα της 29ης Νοεμβρίου.
Και ενώ το Διαδίκτυο εξακολουθεί να «πυρακτώνεται» για το εάν η φωτογραφία απεικονίζει ή όχι την οθωμανική Θεσσαλονίκη με το τείχος της, ουδόλως δείχνει να απασχολεί η όποια απάντηση τους χιλιάδες περιπατητές που 150 χρόνια μετά απολαμβάνουν καθημερινά τη βόλτα τους στην απαράμιλλης ομορφιάς σημερινή παραλία.
Σε κάθε περίπτωση, σήμερα μόνον ο Λευκός Πύργος θυμίζει το τείχος της εποχής. Και βεβαίως το τραγούδι του Νίκου Παπάζογλου «φύσηξε ο Βαρδάρης και καθάρισε», μια και στο παραλιακό τείχος εγκλωβίζονταν τα βρωμόνερα και οι ακαθαρσίες που καθιστούσαν ανυπόφορη την ατμόσφαιρα, με τους ανθρώπους να περιμένουν τον λυτρωτή άνεμο για να αναπνεύσουν αέρα καθαρό.
